Ο καπνός στο Νομό της Δράμας

Κινητήρια δύναμη της περιοχής στη σύγχρονη εποχή.
Πάνω στον επιβλητικό όγκο των καπναποθηκών απλώνεται σήμερα η απόλυτη σιωπή. Ανάμεσα στα κλειστά παράθυρα και τις σφραγισμένες σιδερένιες πόρτες, αναδύεται ακόμη το λεπτό άρωμα των περίφημων ανατολικών καπνών και ακούγονται οι φωνές από το ανθρώπινο μελίσσι των καπνεργατών. Από τα μέσα περίπου του 19ου αι., οι άριστες εδαφολογικές συνθήκες και το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια ειδικά του νέου προϊόντος ευνόησαν την ανάπτυξη εξαιρετικών ποικιλιών, κυρίως στα ημιορεινά χωριά της περιοχής αλλά και σε τμήμα του κάμπου. Οι ποικιλίες των "μπασμάδων" και των "μπασή μπαλή", με το λεπτό φύλλο και το μεθυστικό άρωμα, προσέλκυσαν από το 1860 το ενδιαφέρον των ξένων μονοπωλίων καπνού και των προμηθευτών τους στην Ανατολή, Ελλήνων, Οθωμανών και Εβραίων εμπόρων. Το προϊόν των μουσουλμάνων και των χριστιανών καλλιεργητών υφίσταται μια πρώτη επεξεργασία στα τοπικά καπνομάγαζα, που με την αύξηση της ζήτησης γίνονται πολυώροφα κτίρια τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι., γύρω από τα νερά της Αγίας Βαρβάρας στην πόλη -εξαιτίας της απαραίτητης υγρασίας- αλλά και στις καπνοπαραγωγικές κωμοπόλεις της υπαίθρου.
Μετά τη διαλογή και τη συσκευασία του, την άνοιξη και το καλοκαίρι, ο καπνός έπαιρνε το δρόμο του από το λιμάνι της Καβάλας για τις αγορές της Αυστροουγγαρίας, της Γαλλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γερμανίας κυρίως στο μεσοπόλεμο. Η νεότερη ιστορία του τόπου και ιδιαίτερα του ελληνισμού συνδέεται άρρηκτα με τον καπνό. Η συγκράτηση του χριστιανικού πληθυσμού στις καπνοπαραγωγικές κωμοπόλεις, η οικονομική πρόοδος και η εξέλιξη αυτών σε κέντρα του Μακεδονικού Αγώνα, η θεαματική αύξηση του πληθυσμού μέχρι την απελευθέρωση, η αναζωογόνηση της αγοράς και η γρήγορη ενσωμάτωση των χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων του 1922 δε θα γίνονταν, ίσως, ποτέ εφικτά αν δεν υπήρχε ο καπνός.
Στη "χρυσή εποχή" του καπνού για τον τόπο, 1925-1928 και 1934-1939, τουλάχιστον 13.000 οικογένειες της Δράμας καλλιεργούσαν περισσότερα από 100.000 στρέμματα με καπνό, παράγοντας για χρόνια τις μεγαλύτερες ποσότητες καπνού στην Ελλάδα και εισάγοντας πολύτιμο συνάλλαγμα στη χώρα. Εκτός από τους αγρότες, συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη οι χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι καπνεργάτες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που δούλευαν κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες στα καπνομάγαζα.
Έδωσαν μάλιστα δυναμικούς αγώνες με τις μεγάλες απεργίες του 1914 και του μεσοπολέμου, εξασφαλίζοντας την υπογραφή της πρώτης συλλογικής σύμβασης εργασίας στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αποκλειστική καλλιέργεια καπνού στον τόπο και η εξάρτηση της κίνησης του προϊόντος από τη διεθνή ζήτηση οδήγησαν, κατά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, στο χείλος της οικονομικής καταστροφής τον παραγωγικό και εργατικό κόσμο της Δράμας. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο καπνός συνέχισε σχεδόν να μονοπωλεί την παραγωγική δραστηριότητα, αλλά δέχτηκε ισχυρά πλήγματα από τη μείωση της ζήτησης στις ξένες αγορές και την εγκατάλειψη της συγκεκριμένης καλλιέργειας από τους νέους αγρότες. 

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ http://www.drama.gr